Και προς επίρωση των ανωτέρω πάρτε και την μείζονα πρόταση δύο αποφάσεων Ελληνικών Δικαστηρίων :
Αριθμός 60/2004
Εφετείο Ρόδου
...Κατά τη διάταξη του άρθρου 57 Α.Κ όποιος προσβάλλεται παράνομα στην προσωπικότητα του, έχει δικαίωμα να αρθεί η προσβολή και να μην επαναληφθεί στο μέλλον. Κατά δε τη διάταξη του άρθρου 59 Α.Κ, στις περιπτώσεις των δύο προηγουμένων άρθρων (άρα και του άρθρου 57), το Δικαστήριο με απόφαση του, ύστερα από αίτηση αυτού που είχε προσβληθεί και αφού λάβει υπόψη το είδος της προσβολής, μπορεί επί πλέον να καταδικάσει τον υπαίτιο να ικανοποιήσει την ηθική
βλάβη αυτού που είχε προσβληθεί Η ικανοποίηση συνίσταται σε πληρωμή χρηματικού ποσού, σε δημοσίευμα ή σε οτιδήποτε επιβάλλεται από τις περιστάσεις. Με τις παραπάνω διατάξεις προστατεύεται το δικαίωμα της προσωπικότητας, το οποίο αποτελεί πλέγμα αγαθών που συνθέτουν την υπόσταση του προσώπου, με το οποίο είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένα. Τέτοια προστατευόμενα αγαθά είναι μεταξύ άλλων: α) τα σωματικά αγαθά (η ζωή, η υγεία κ.λ.π.), β) τα ψυχικά αγαθά (η ψυχική υγεία, ο συναισθηματικός κόσμος, γ) η τιμή κάθε ανθρώπου, η οποία αντικατοπτρίζεται στην αντίληψη και την εκτίμηση που έχουν οι άλλοι γι' αυτόν, δ) η ελευθερία, η οποία περιλαμβάνει τη δυνατότητα της ακώλυτης ανάπτυξης κάθε ανθρώπινης ενέργειας, ε) η σφαίρα του απορρήτου, στ) το άσυλο της κατοικίας (βλ. Μπαλή, Γενικ. Αρχές παρ, 12, Α.Π 60/1969 ΙΜοΒ 17/562, Α.Π 83/1964 ΝΟΒ 12/99, ΕφΑθ 12154/1990 Δνη 1991/1672, ζ) η εικόνα του προσώπου ή όπως χαρακτηριστικά λέγεται το δικαίωμα επί της ιδίας εικόνας (βλ. Πλαγιαννάκο, Το δικαίωμα επί της ιδίας προσωπικότητας, Δνη 1966/101 επ). Η εικόνα παριστάνει την εξωτερική μορφή του ανθρώπου. Όπως αυτή συνοδεύει πάντοτε τον άνθρωπο και εμφανίζεται μόνο όταν αυτός θέλει, έτσι και η εικόνα του δεν ανήκει στο κοινό παρά μόνο στο πρόσωπο το οποίο την παριστάνει. Κατά την ορθότερη γνώμη δεν αποτελεί προϋπόθεση της παραπάνω διατάξεως (ΑΚ 59) η ύπαρξη πταίσματος, η δε διατύπωση της διατάξεως αυτής περί «υπαιτίου» της προσβολής σημαίνει απλώς τον υπεύθυνο, ανεξαρτήτως υπαιτιότητας του (βλ. Σούρλα, στην ΕρμΑΚ αριθμ. 6, Γεωργιάδη - Σταθόπουλο Α.Κ 59, αριθ. 4, ΕφΘεσ 3424/ 1989 Αρμ. ΜΓ/1205, Γ. Καράκωστα, προσωπικότητα και Τύπος σελ. 257).
Εξάλλου για την εφαρμογή της ανωτέρω διατάξεως, θα πρέπει η προσβολή της προσωπικότητας να είναι και παράνομη. Κατ' αρχήν δεν επιτρέπεται η λήψη της εικόνας ενός προσώπου, ολικώς ή μερικώς (π.χ. προτομή) πλαστικώς ή γραφικώς (προσωπογραφία, ανδριάντας, φωτογραφία, κινηματογράφηση, προβολή μέσω τηλεοράσεως), η παρουσίαση της φωτογραφίας του σε τρίτους και η αναπαραγωγή ή η διάθεση της στο κοινό, είτε με έκθεση της σε κοινή θέα είτε δια του τύπου (βλ. Σούρλα στην ΕρμΑΚ στα άρθρ. 57-60 αριθμ. 83 επ., Καρακατσάνη στον Α.Κ Γεωργιάδη - Σταθόπουλο άρθρο 57 αριθμ. 9 επ., Στ. Πατεράκη, Η χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης, 1999,125 επ. ΕφΑΘ. 3346/1998 Δνη 39/666). Εξαιρετικώς επιτρέπεται η φωτογράφηση του προσώπου και η περαιτέρω αναπαραγωγή ή η έκθεση της, εφόσον υφίσταται συναίνεση του εικονιζόμενου. Περίπτωση επιτρεπτού φωτογραφήσεως και περαιτέρω δημοσιεύσεως της εικόνας του προσώπου χωρίς τη συναίνεση του, είναι η κατηγορία των προσώπων που ανήκουν στη σύγχρονη επικαιρότητα, είτε υπό την απόλυτη έννοια (π.χ. πολιτικοί, διπλωμάτες, καλλιτέχνες, ηθοποιοί, αθλητές κ.λ.π.), είτε υπό σχετική έννοια (π.χ. δράστες σοβαρών εγκληματικών πράξεων (βλ. σχ. Πατεράκη, ο.π. σελ. 127 επ.). Η συναίνεση εξάλλου δεν υπόκειται σε ορισμένο τύπο και δύναται να δοθεί ρητώς ή σιωπηρώς. Θεωρείται ότι υπάρχει σιωπηρή συναίνεση προς λήψη φωτογραφίας και αναπαραγωγή, όταν για τη λήψη της ο φωτογραφούμενος, λαμβάνει αμοιβή (βλ. Σούρλα ο.π. αριθ. 32, 33).
Κατά τη διάταξη του άρθρου 57 ΑΚ όποιος προσβάλλεται παράνομα στην προσωπικότητα του, έχει δικαίωμα να αρθεί η προσβολή και να μην επαναληφθεί στο μέλλον. Κατά δε τη διάταξη του άρθρου 59 Α.Κ, στις περιπτώσεις των δύο προηγουμένων άρθρων (άρα και του άρθρου 57), το Δικαστήριο με απόφαση του, ύστερα από αίτηση αυτού που είχε προσβληθεί και αφού λάβει υπόψη το είδος της προσβολής, μπορεί επί πλέον να καταδικάσει τον υπαίτιο να ικανοποιήσει την ηθική βλάβη αυτού που είχε προσβληθεί Η ικανοποίηση συνίσταται σε πληρωμή χρηματικού ποσού, σε δημοσίευμα ή σε οτιδήποτε επιβάλλεται από τις περιστάσεις.
Με τις παραπάνω διατάξεις προστατεύεται το δικαίωμα της προσωπικότητας, το οποίο αποτελεί πλέγμα αγαθών που συνθέτουν την υπόσταση του προσώπου, με το οποίο είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένα. Τέτοια προστατευόμενα αγαθά είναι μεταξύ άλλων: α) τα σωματικά αγαθά (η ζωή, η υγεία κ.λ.π.), β) τα ψυχικά αγαθά (η ψυχική υγεία, ο συναισθηματικός κόσμος, γ) η τιμή κάθε ανθρώπου, η οποία αντικατοπτρίζεται στην αντίληψη και την εκτίμηση που έχουν οι άλλοι γι' αυτόν, δ) η ελευθερία, η οποία περιλαμβάνει τη δυνατότητα της ακώλυτης ανάπτυξης κάθε ανθρώπινης ενέργειας, ε) η σφαίρα του απορρήτου, στ) το άσυλο της κατοικίας (βλ. Μπαλή, Γενικ. Αρχές παρ. 12, Α.Π 60/1969 ΙΜοΒ 17/562, Α.Π 83/1964 ΝΟΒ 12/99, Εφ.ΑΘ. 12154/1990 Δνη 1991/1672, ζ) η εικόνα του προσώπου ή όπως χαρακτηριστικά λέγεται το δικαίωμα επί της ιδίας εικόνας (βλ. Πλαγιαννάκο, Το δικαίωμα επί της ιδίας προσωπικότητας, Δνη 1966/101 επ). Η εικόνα παριστάνει την εξωτερική μορφή του ανθρώπου. Όπως αυτή συνοδεύει πάντοτε τον άνθρωπο και εμφανίζεται μόνο όταν αυτός θέλει, έτσι και η εικόνα του δεν ανήκει στο κοινό παρά μόνο στο πρόσωπο το οποίο την παριστάνει. Κατά την ορθότερη γνώμη δεν αποτελεί προϋπόθεση της παραπάνω διατάξεως (Α.Κ 59) η ύπαρξη πταίσματος, η δε διατύπωση της διατάξεως αυτής περί «υπαιτίου» της προσβολής σημαίνει απλώς τον υπεύθυνο, ανεξαρτήτως υπαιτιότητας του (βλ. Σούρλα, στην Ερμ. Α.Κ αριθμ. 6, Γεωργιάδη - Σταθόπουλο Α.Κ 59, αριθ. 4, Εφ.θεσ. 3424/ 1989 Αρμ. ΜΓ/1205, Γ. Καράκωστα, προσωπικότητα και Τύπος σελ. 257). Εξάλλου για την εφαρμογή της ανωτέρω διατάξεως, θα πρέπει η προσβολή της προσωπικότητας να είναι και παράνομη. Κατ' αρχήν δεν επιτρέπεται η λήψη της εικόνας ενός προσώπου, ολικώς ή μερικώς (π.χ. προτομή) πλαστικώς ή γραφικώς (προσωπογραφία, ανδριάντας, φωτογραφία, κινηματογράφηση, προβολή μέσω τηλεοράσεως), η παρουσίαση της φωτογραφίας του σε τρίτους και η αναπαραγωγή ή η διάθεση της στο κοινό, είτε με έκθεση της σε κοινή θέα είτε δια του τύπου (βλ. Σούρλα στην ΕρμΑΚ στα άρθρ. 57-60 αριθμ. 83 επ., Καρακατσάνη στον Α.Κ Γεωργιάδη - Σταθόπουλο άρθρο 57 αριθμ. 9 επ., Στ. Πατεράκη, Η χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης, 1999,125 επ. ΕφΑΘ. 3346/1998 Δνη 39/666). Εξαιρετικώς επιτρέπεται
η φωτογράφηση του προσώπου και η περαιτέρω αναπαραγωγή ή η έκθεση της, εφόσον υφίσταται συναίνεση του εικονιζόμενου. Περίπτωση επιτρεπτού φωτογραφήσεως και περαιτέρω δημοσιεύσεως της εικόνας του προσώπου χωρίς τη συναίνεση του, είναι η κατηγορία των προσώπων που ανήκουν στη σύγχρονη επικαιρότητα, είτε υπό την απόλυτη έννοια (π.χ. πολιτικοί, διπλωμάτες, καλλιτέχνες, ηθοποιοί, αθλητές κ.λ.π.), είτε υπό σχετική έννοια (π.χ. δράστες σοβαρών εγκληματικών πράξεων (βλ. σχ. Πατεράκη, ο.π. σελ. 127 επ.). Η συναίνεση εξάλλου δεν υπόκειται σε ορισμένο τύπο και δύναται να δοθεί ρητώς ή σιωπηρώς. Θεωρείται ότι υπάρχει σιωπηρή συναίνεση προς λήψη φωτογραφίας και αναπαραγωγή, όταν για τη λήψη της ο φωτογραφούμενος, λαμβάνει αμοιβή (βλ. Σούρλα ο.π. αριθ. 32, 33).Όμως η συναίνεση του ενδιαφερομένου για δημοσίευση της φωτογραφίας του διά του τύπου δεν καλύπτει και τη χρήση της φωτογραφίας για διαφημιστικούς σκοπούς. Το δικαίωμα που έχει κάθε άνθρωπος στην εικόνα αυτού προσβάλλεται αυτοτελώς, χωρίς να είναι ανάγκη να προσβάλλεται συγχρόνως και άλλο αγαθό της προσωπικότητας του, γιατί το δικαίωμα αυτό συνάπτεται περισσότερο με το δικαίωμα της ελευθερίας που έχει κάθε άνθρωπος
να εμφανίζεται δημόσια ο ίδιος "ή' η εικόνα του (που αποτελεί την εξωτερική μορφή του), μόνο όταν αυτός το θέλει. Η χρησιμοποίηση της εικόνας του προσώπου για διαφημιστικούς και εμπορικούς γενικά σκοπούς, χωρίς τη συναίνεση αυτού, οπωσδήποτε αποτελεί παράνομη προσβολή της προσωπικότητας του αυτοτελώς έστω και αν δεν συνιστά μείωση της τιμής ή υπολήψεως του ή παραβίαση του απορρήτου της ιδιωτικής του ζωής.
Εξάλλου καθόσον αφορά τα δικαιώματα του προσβαλλόμενου, από το συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 57 και 59 Α.Κ προκύπτει ότι ο ανωτέρω δικαιούται: α) να αξιώσει την άρση της προσβολής, β) την παράλειψη της στο μέλλον, γ) αποζημίωση κατά τις περί αδικοπραξιών διατάξεις και δ) χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης. Η άρση της προσβολής θα κριθεί με βάση το είδος της προσβολής και το είδος της προσβαλλόμενης εκφάνσεως της προσωπικότητας. Η δε χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης κατά την κρατούσα στη νομολογία (βλ. έτσι ΑΠ 849/1985 ΝΟΒ 34/386, ΕφΑθ 12154/1990 Δνη 1991/1673, Εφ.Θεσ. 369/1990 Αρμ 1990/1172) όχι όμως και στη θεωρία άποψη (συγγραφείς ο.π.) προϋποθέτει και υπαιτιότητα του προσβάλλοντος. Εξάλλου ως αποζημίωση κατά την ΑΚ 914 δικαιούται ο προσβαλλόμενος να αξιώσει επί δημοσιεύσεως φωτογραφίας για διαφημιστικούς σκοπούς εκείνο το ποσό αμοιβής το οποίο συνήθως καταβάλλεται για τη δημοσίευση μετά από παροχή συναινέσεως εκ μέρους του εικονιζόμενου προσώπου. Δεν αποκλείεται και η εφαρμογή της Α.Κ 730 (μη γνήσια διοίκηση αλλότριων) οπότε ο προσβαλλόμενος δικαιούται να απαιτήσει από τον μη γνήσιο διοικητή αλλοτρίων την απόδοση εκείνου του κέρδους που πέτυχε ο τελευταίος από τη διαχείριση αλλοτρίων στοιχείων της προσωπικότητας που καθορίζεται από το δικαστήριο (βλ. ΕφΑθ 3346/1996 Δνη 1998/667 και εκεί πλούσια νομολογία και παραπομπές σε θεωρία.
Και αν δεν αρκεί σε ορισμένους αυτή η απόφαση πάρτε και αυτή του Αρείου Πάγου:
Αριθμός 1010/2002 ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
A' Πολιτικό Τμήμα
ΣΥΓΚΡΟΤΗΘΗΚΕ από τους Δικαστές: ΧΧΧ, Πρόεδρο Αρείου Πάγου, ΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧ, ΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧ, ΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧ και ΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧ, Αρεοπαγίτες. ΣΥΝΗΛΘΕ σε δημόσια συνεδρίαση στο Κατάστημά του στις 13 Μαϊου 2002, με την παρουσία και της Γραμματέως ΧΧΧΧΧΧΧΧΧ, για να δικάσει μεταξύ: Της αναιρεσείουσας: Κ. συζ. Ε.Δ., κατοίκου Σπάτων Αττικής, η οποία εκπροσωπήθηκε από τον πληρεξούσιο δικηγόρο της ΧΧΧΧΧΧΧΧ. Των αναιρεσιβλήτων: 1) Ανώνυμης εταιρίας με την επωνυμία "Π.** Ε. και Εκτυπωτική Α.Ε.", που εδρεύει στη Μεταμόρφωση Χαλανδρίου Αττικής και εκπροσωπείται νόμιμα, η οποία εκπροσωπήθηκε από τον πληρεξούσιο δικηγόρο της ΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧ και 2) ανώνυμης εταιρίας με την επωνυμία "Ανώνυμος Βιομηχανεμπορική και Τουριστική Εταιρεία Ν.**", που εδρεύει στην Αθήνα και εκπροσωπείται νόμιμα, η οποία εκπροσωπήθηκε από τον πληρεξούσιο δικηγόρος της ΧΧΧΧΧΧΧΧ, που δήλωσε ότι η ως άνω αναιρεσίβλητη απορροφήθηκε από την Α.Ε. με την επωνυμία "Κ.** - Μ.** ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΙΑ ΓΕΝΙΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ, ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΕΩΣ ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ", η οποία ως καθολική διάδοχός της συνεχίζει τη δίκη. Η ένδικη διαφορά έχει εισαχθεί με την από 17-1-1996 αγωγή της ήδη αναιρεσείουσας που κατατέθηκε στο Πολυμελές Πρωτοδικείο Αθηνών. Εκδόθηκαν οι αποφάσεις: 8747/1996 του ίδιου δικαστηρίου και 6045/1997 του Εφετείου Αθηνών. Την αναίρεση της τελευταίας αποφάσεως ζητεί η αναιρεσείουσα με την από 12-6-2000 αίτησή της.
Κατά τη συζήτηση της αιτήσεως αυτής, που εκφωνήθηκε από το πινάκιο, οι διάδικες παραστάθηκαν όπως σημειώνεται πιο πάνω. Ο Εισηγητής Αρεοπαγίτης ΧΧΧΧΧΧΧΧΧ ανέγνωσε την από 24-4-2002 έκθεσή του, με την οποία εισηγήθηκε την αναίρεση της προσβαλλόμενης αποφάσεως. Ο πληρεξούσιος της αναιρεσείουσας ζήτησε την παραδοχή της αιτήσεως, οι πληρεξούσιοι των αναιρεσιβλήτων την απόρριψή της, καθένας δε την καταδίκη του αντίδικου μέρους στη δικαστική δαπάνη.
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Από τα άρθρα 57 και 59 του ΑΚ συνάγονται τα εξής: Οποιος παράνομα προσβάλλεται στην προσωπικότητά του, νοούμενη ως το προστατευόμενο από το σύνταγμα (άρθρ. 2 παρ. 1) σύνολο των αξιών που απαρτίζουν την ουσία του ανθρώπου, έχει δικαίωμα να απαιτήσει να αρθεί η προσβολή και να μην επαναληφθεί στο μέλλον. Εκδήλωση της προσωπικότητας αποτελεί και η εικόνα του ανθρώπου, η οποία ανήκει όχι στο κοινό αλλά μόνο σε εκείνον που παριστάνει και γι' αυτό η από άλλον αποτύπωση, με φωτογράφηση ή άλλον τρόπο, της εικόνας εκείνου ή έκθεση αυτής δημοσίως αποτελεί, καθεαυτή, παράνομη προσβολή της προσωπικότητας, ενώ, βέβαια, τίποτε δεν αποκλείει ώστε, πέραν της ως άνω παράνομης προσβολής, η εν λόγω αποτύπωση ή έκθεση, με συνδρομή και άλλων στοιχείων, όπως του στοιχείου της εμφανίσεως κατά μειωτικό τρόπο, να θίγει την τιμή ή υπόληψη εκείνου και εξ αυτού του λόγου να προσβάλλεται παράνομα η προσωπικότητά του. Αν η αποτύπωση ή έκθεση της εικόνας γίνεται από πρόσωπο που άμεσα συνδέεται με τη λειτουργία του τύπου, γίνεται δε κατ' αυτή τη λειτουργία, η οποία, σημειωτέον, κατά το Σύνταγμα (άρθρ. 14 παρ. 1 και 2) είναι ελεύθερη, τα προεκτιθέμενα δεν ισχύουν, αν ο απεικονιζόμενος αποτελεί πρόσωπο που ενδιαφέρει το κοινωνικό σύνολο, οπότε στη στάθμιση των αντίστοιχων συγκρουόμενων συμφερόντων λαμβάνεται υπόψη και το γεγονός τούτο. Σε περίπτωση που η προαναφερόμενη παράνομη προσβολή της προσωπικότητας υπήρξε και υπαίτια, το δικαστήριο μπορεί επιπλέον να καταδικάσει τον προσβολέα να ικανοποιήσει την ηθική βλάβη, που τυχόν έχει επέλθει ιδίως με πληρωμή χρηματικού ποσού. Ειρήσθω ότι και η ηθική βλάβη μπορεί να επέλθει σε κάποιον αποκλειστικά και μόνο εκ του ότι η εικόνα του εκτίθεται για διαφημιστικούς σκοπούς εμπορεύματος. Ωστόσο το παράνομο της προσβολής της προσωπικότητας κάποιου με την αποτύπωση ή έκθεση της εικόνας του αίρεται με τη ρητή ή σιωπηρή οικεία συναίνεση ή έγκρισή του.
Χρησιμοποιοώντας το google μπορείτε να βρείτε ένα κάρο αποφάσεις που έχουν κρίνει σχετικά με την δημοσίευση φωτογραφίας (δημοσίευση σημαίνει θέση σε κοινή θέα γιατί κάποιοι στενόμυαλοι μπορεί να πουν άλλο δημοσίευση στην εφημερίδα άλλο στο internet!) χωρίς την συναίνεση του άλλου.
Καλή μελέτη
